بر اساس گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس قرار است سازمان اطلاعات مركزی امریكا موسوم به 'سیا' بعد از سال 2014 كنترل نیروهای ویژه این كشور در افغانستان را در اختیار گیرد و با وجود حضور نیروها، كاخ سفید ادعا كند كه آن‌ها عقب‌نشینی كرده‌اند. این طرح هنوز در اختیار 'لئون پانتا' وزیر دفاع امریكا، كاخ سفید یا كمیته‌های نظارتی كنگره قرار نگرفته است. در این گزارش آمده است یك جنگ با مدیرت سازمان سیا هرگونه پتانسیل پاسخ‌گویی و شفاف‌سازی را منتفی می‌سازد؛ چرا كه فعالیت و هزینه‌های مالی آن باید محرمانه بماند و به روزنامه‌نگاران یا دیگر شكل‌های نظارتی پاسخ‌گویی صورت نخواهد گرفت. این طرح را یك مقام ارشد دفاعی در حالی فاش كرد كه امریكا سعی بر حفظ اشغالگری خود در افغانستان دارد. با این وجود، دولت اوباما می‌تواند وانمود كند كه به وعده خود برای عقب‌نشینی از این كشور جنگ‌زده در سال 2014 عمل كرده است.

در اردیبهشت ماه (می 2011) لئون پانتا كه ریاست سازمان اطلاعات مركزی امریكا ( سیا) را بر عهده داشت با دستور باراك اوباما به عنوان وزیر دفاع منصوب شد. او بر مسندی تكیه زد كه متعلق به رابرت گیتس بود. در مقابل ژنرال دیوید پترائوس هم كه فرمانده نیروهای آمریكایی در افغانستان بود جای خود را به جان آلن داد و بر كرسی لئون پانتا تكیه زد. این حركت باراك اوباما به این معنا است كه همچنان استراتژی 'سربازان به جای جاسوس ها و جاسوس ها به جای سربازان' در كاخ سفید ادامه خواهد داشت. نتیجه این موازی كاری ها در دستگاه نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده این است كه اكنون تشخیص این دو بخش از هم عملا غیر ممكن شده است. به عبارتی تغییر در روند جاسوسی- نظامی افغانستان با پیش درآمد تغییر در سازمان سیا و وزارت دفاع آغاز شد.

تحلیل محتوایی

-----------------

از اقدام امریكا در جایگزین كردن سیا به جای وزارت دفاع می توان چند نكته را به شرح ذیل استنباط كرد:

1- امریكا در برنامه های خود در قبال جنگ افغانستان همواره استراتژی خود را تغییر می دهد. برخی از استراتژی های امریكا در افغانستان شامل فعالیت صرف نظامی در این كشور در سالهای اولیه حمله به افغانستان، مقصر اعلام كردن پاكستان در ناامنی ها، تغییر در فرماندهان نظامی افغانستان و تقلید از استراتژی های به اجرا گذاشته شده در عراق، مذاكره با طالبان، تغییر ماموریت از فعالیت های سخت افزارانه به اقدامات نرم و به قول پانتا فعالیت های آموزشی و غیره می گردد. این تغییرات بیانگر ناكارامدی استراتژی امریكا در افغانستان است كه در نهایت واشنگتن تصمیم گرفته نیروهای ویژه ای را تحت كنترل سازمان سیا در این كشور مستقر كند.

2- آزمایش راهكار های گوناگون در افغانستان بیانگر شناخت ناقص از اوضاع این كشور، برنامه ریزی ناقص و اهداف بلندپروازانه امریكا در افغانستان است.

3- تغییراتی كه در راس سازمان سیا و وزارت دفاع انجام شده بود اكنون تكمیل می شود و دوباره نیروهای ویژه با مدیریت دیوید پترائوس فعالیت خواهند كرد. اما این بار ماهیت اطلاعاتی و جاسوسی اقدامات برجسته تر خواهد شد.

4- با قرار گرفتن ابتكار عمل در دست نیروهای سیا، میزان پاسخگویی دولت در قبال وظایف خود به بهانه هایی همچون جلوگیری از افشای اسرار فراهم خواهد شد و دولت خود را از زیر بار انتقادات رها می كند. به خصوص كه اخیرا 'میت رمنی' نامزد جمهوری خواه ریاست جمهوری امریكا انتقادات پر شدتی را علیه سیاست های اوباما در قبال افغانستان مطرح می كند.

5- با تبدیل شدن افغانستان به یك پایگاه اطلاعاتی در آسیا امكان كنترل و نفوذ در كشورهایی همچون هند، چین، روسیه و آسیای مركزی فراهم می شود. بر اساس استراتژی نظامی جدید امریكا، رییس جمهور این كشور می خواهد با وجود تلاش برای كاهش بودجه نظامی كشورش در سال 2013 نفوذ ایالات متحده را در منطقه آسیا – پاسیفیك تقویت كند. به عبارتی دو هدف كاهش بودجه و افزایش نفوذ همزمان دنبال می شود. با خروج نیروهای نظامی و ورود نیروهای ویژه زیر نظارت سازمان سیا، دو هدف ذكر شده محقق خواهد شد.

اما همچنان یك سوال اساسی باقی می ماند كه امریكایی ها در حالی كه به دنبال مذاكره با طالبان هستند و می خواهند از افغانستان در سال 2014 خارج شوند چرا تصمیم گرفته اند نیروهای امنیتی خود را در افغانستان مستقر كنند به عبارتی پس از گذشت حدود 11 سال از جنگ افغانستان دلیل فعالیت های اطلاعاتی و جاسوسی در افغانستان چیست؟ اگر فعالیت های اطلاعاتی و جاسوسی به عنوان پشتوانه فعالیت های نظامی با هدف پیروزی در جنگ است چرا پس از خروج نیروهای نظامی این امر عملیاتی می شود؟ یكی از دلایل این اقدام آنست كه امریكا می تواند خروج نظامیان خود را تسریع نماید و همچنین با ایجاد مانع در برابر ورود طالبان به لایه های امنیتی، چالش جدیدی را كه برای پلیس و نهادهای اطلاعاتی افغانستان ایجاد شده تا حدی مرتفع نماید. این تغییر در تصمیمات استراتژیك نشان می دهد كه بی تردید اهمیت جنگ در افغانستان بیش از شكست طالبان است. به عبارتی یا امریكایی ها خواهان مذاكره واقعی با طالبان نیستند و یا امیدی به نتیجه بخش بودن مذاكره با طالبان ندارند.

نگرانی كشورهای منطقه از ادامه حضور سازمان سیا در افغانستان

----------------------------------------------------------------------

با این تصمیم امریكا، فضای منطقه بشدت امنیتی خواهد شد به عبارتی موج وسیعی از تهدیدات اطلاعاتی – امنیتی از اقیانوس هند – دریای عمان تا شمال روسیه و مرزهای چین و تمامی كشورهای آسیای مركزی را در بر خواهد گرفت. در درجه اول خطرات این تغییر دامن گیر كشور افغانستان خواهد شد. نیروهای سیا جزو اولین گروههایی بودند كه پس از 11 سپتامبر وارد افغانستان شدند. پس از دخالت امریكا در بانك ها، فعالیت هایی مثل مواد مخدر و فعالیت های مستشاری، اكنون اطلاعات محرمانه افغانها نیز در امان نخواهد بود. دخالت امریكایی ها حتی به سیاست خارجی افغانستان نیز گسترش یافته است تا جایی كه امریكا بدون هماهنگی با افغانها زمینه مذاكره یكجانبه با طالبان را فراهم كرده و دولت حامد كرزی را در عمل انجام شده قرار دادند. همواره انجام فعالیت های اطلاعاتی – جاسوسی و مشاركت با سازمان های جاسوسی نیازمند استفاده از راهكارهای خارج از چارچوب است . بنابراین فعالیت كارامد سازمان سیای امریكا نیازمند برهم زدن سلسله مراتب و چارچوب های قانونی افغانستان است. افغانها هنوز طرح هایی كه از سوی غرب برای تقسیم افغانستان و یا واگذاری بخشهایی از آن به پشتون ها را دنبال می كرد فراموش نكرده اند. در این رابطه روزنامه نیویوریك تایمز می نویسد: 'در پی خروج نظامیان آمریكایی از عراق و برنامه خروج این نیروها از افغانستان، ماموران 'آژانس اطلاعات مركزی امریكا' موسوم به 'سیا' سال ها در قالب جاسوس های مخفی در این دو كشور باقی خواهند ماند. قرارگاههای سیا در كابل و بغداد، بزرگترین دفاتر سیا در خارج از مرزهای آمریكا هستند.' به گزارش منابع آمریكایی، عملیات های تهاجمی سیا در افغانستان قوی تر است. وظایف سیا در افغانستان عبارتست از: برقراری توازن قوا در برابر طالبان، حمایت از دولت كابل، دسترسی به باندهای فرودگاههای افغانستان برای ایجاد سهولت در نشست و برخاست هواپیماهای بدون سرنشین 'سیا' و شكار نیروهای باقی مانده القاعده در پاكستان. عمده ماموران سیا در پایگاههای این سازمان در كابل و پایگاه هوایی آمریكا در 'بگرام' در شمال كابل مستقر خواهند شد.

هندی ها در گذشته از خروج امریكا از افغانستان نگران بودند اما برای تحقق اهداف خود قرارداد همكاری استراتژیكی را با افغانستان امضا كردند تا جلوی هرگونه تهدید خارجی از كانال این كشور را بگیرند. هرچند كه اكنون تا حدی از نگرانی هند كاسته شده اما مقامات این كشور نسبت به فعالیت های اطلاعاتی و جاسوسی امریكا در كشور خود مطمئن نیستند زیرا پس از افشای اسناد موسوم به 'ویكی لیكس' مبنی بر تلاش امریكا در انجام فعالیت های جاسوسی در هند، مقامات دهلی نو خود را از اقدامات غیر اخلاقی امریكایی ها مصون نمی دانند.

تقریبا به همان میزان كه افغانستان از حضور نهادهای اطلاعاتی امریكا هراسان است پاكستان نیز نسبت به این موضوع نگران است زیرا كشته شدن بن لادن نتیجه یك فعالیت اطلاعاتی سطح بالا در خاك پاكستان بود. اكنون كه موضوع تجزیه بلوچستان پاكستان در دستور كار امریكا قرار گرفته، نگرانی مقامات پاكستان افزایش خواهد یافت زیرا در گذشته كه خبری از فعالیت های جاسوسی نبود، تحركات دیپلمات های امریكا در بلوچستان پاكستان سبب واكنش اسلام آباد و ایجاد محدودیت از سوی آن كشور برای دیپلمات های امریكا شد. پاكستان كه در مركز فعالیت های فرماندهی پاسیفیك نیروهای امریكایی قرار دارد با تقویت فعالیت های جاسوسی از سوی امریكا در افغانستان بی تردید به یكی از مهمترین اهداف جاسوسی تبدیل خواهد شد. مقامات امریكا بارها اعلام كرده اند در صورتی كه مطمئن شوند ملاعمر در پاكستان مستقر شده است دوباره به خاك پاكستان تجاوز خواهند كرد. اطمینان از حضور ملاعمر و یا دیگر سران طالبان در پاكستان نیازمند فعالیت جاسوسی است . پس از آنكه امریكا با فشار اسلام آباد پایگاه شمسی در ایالت بلوچستان پاكستان را تخلیه كرد، اكنون افغانستان می تواند مقر جدیدی باشد كه جایگزین این پایگاه می گردد.

بی تردید محدوده فعالیت های جاسوسی سازمان سیا در افغانستان پس از 2014 به چین نیز سرایت خواهد كرد. رصد فعالیت های نظامی چین از موضوعاتی است كه پس از اعلام میزان بودجه پكن توسط مقامات این كشور، نگرانی سیاستمداران واشنگتن را بر انگیخته است. اخیرا چین اعلام كرده است كه بودجه فعالیت های نظامی خود را 2/11 درصد افزایش خواهد داد. این امر در واكنش به استراتژی نظامی اوباما است . كارشناسان و تحلیل گران معتقدند كه درصد اعلام شده توسط چین برای مدرن سازی ارتش كمتر از میزان واقعی است. چینی ها معتقدند كه: ' این میزان از بودجه نظامی برای كشوری كه دارای 3/1 میلیارد جمعیت و سرزمین بزرگ و سواحل طولانی است در مقایسه با سایر كشورها ناچیز است. در حالی كه بودجه نظامی انگلیس و امریكا 2 درصد تولید ناخالص داخلی این كشورها را تشكیل می دهد، بودجه نظامی چین 2/1 درصد تولید ناخالص داخلی این كشور در سال 2011 است .' فعالیت اطلاعاتی علیه پكن و كسب اطلاعات دقیق از كمیت و كیفیت اقدامات نظامی تنها بخشی از پروژه جاسوسی امریكا علیه چین است .

روسیه یكی دیگر از كشورهایی است كه از فعالیت های جاسوسی امریكا در افغانستان نگران خواهد بود. علاوه بر كشور روسیه، آسیای مركزی به عنوان منطقه ای كه حیات خلوت مسكو خوانده می شود نیز از این تهدید در امان نخواهد بود. پایگاه ماناس امریكا در قرقیزستان – در صورتی كه همچنان برقرار باشد- می تواند مكمل فعالیت های اطلاعاتی سازمان سیا در افغانستان قرار گیرد. قبل از اعلام طرح واشنگتن مبنی بر جایگزینی سیا با وزارت دفاع در افغانستان، 'اندری اویتیسیان' سفیر روسیه در كابل، به عنوان تریبون مسكو در آذر ماه ( نوامبر 2011) اعلام كرد كه ضمن تاكید بر حق مسلم كشورها در مورد انعقاد توافقنامه‌های بین‌المللی با سایر كشورها، هر كشوری در یك منطقه خاص و در كنار چند كشور دیگر زندگی می‌كند و ما هم در این منطقه در كنار افغانستان زندگی می‌كنیم كه بطور قطع امن‌ترین جای جهان نیست. اویتیسیان معتقد است: با توجه به وجود دو تهدید تروریسم و مواد مخدر در منطقه، ما باید به دقت تحولات این حوزه را مد نظر داشته باشیم. با این حال ما هنوز متقاعد نشده‌ ایم كه حضور نظامی بلند مدت نیروهای خارجی در افغانستان می تواند به تامین امنیت در منطقه كمك كند. وی اعلام كرده است كه مسكو به حمایت از نیروهای خارجی تا سال 2014 ادامه می دهد ولی می خواهد نتایج حضور نیروهای خارجی در افغانستان را ببیند اما اگر پس از 2014 نیز حضور تعدادی از نیروهای خارجی در این كشور لازم بود در آن صورت ما باید اطلاع دقیقی از اقدامات سربازان و پایگاه‌های نظامی كه قرار است در افغانستان بمانند در اختیار داشته باشیم. 'سرگئی لاوروف' وزیر خارجه روسیه، اول آذر ماه (22 نوامبر) طی اظهاراتی اعلام كرده است كه این كشور نیاز دارد تا طرح‌های دولت آمریكا در خصوص ایجاد پایگاه‌های نظامی در افغانستان بعد از خروج نیروهای نظامی آمریكایی از این كشور در سال 2014 را بطور كامل روشن سازد. از نظر لاوروف در عرصه سیاسی وسیعتر، لازم است تا منافع سایر كشورهایی كه در این منطقه نا آرام هستند و بطور مستقیم تحت تاثیر اتفاقات روی داده در افغانستان قرار دارند هم مورد توجه قرار گیرد. هنوز روسیه تظاهرات اخیری را كه در مسكو به راه افتاد فراموش نكرده همچنین انقلابهای رنگین و مخملی در كشورهای آسیای مركزی كه گفته می شود مبتنی بر فعالیت های اطلاعاتی – جاسوسی امریكا بود سبب شده روسیه نسبت به هرگونه فعالیت امریكا در منطقه با عینك بدگمانی بنگرد.

به نظر می رسد كه بیشترین حساسیت نسبت به فعالیت های جاسوسی امریكا در افغانستان از جانب ایران باشد. هرچند ایران در چندین نبرد اطلاعاتی – امنیتی با امریكا در افغانستان موفق بوده كه مهمترین آن كنترل و در اختیار گرفتن هواپیمای جاسوسی امریكا است اما شیطنت های امریكا همواره سبب شده ایران از زمان حضور امریكا در افغانستان نسبت به مرزهای شرقی خود بیش از پیش حساس باشد. در گذشته نیز به كرات از استان های شرقی جمهوری اسلامی ایران خبرهایی مبنی بر انجام فعالیت های جاسوسی گزارش شده بود. هر چند ایران همواره از سوی امریكا متهم به انجام فعالیت های جاسوسی و خرابكارانه علیه ایالات متحده در عراق، افغانستان و برخی دیگر از كشورها شده است اما به دام افتادن پهپاد امریكا در ایران و اعترافات 'عبدالمالك ریگی' سركرده گروه تروریستی جندالله متقن ترین دلایل برای پاسخ به این گونه از ادعاهای امریكا علیه ایران است. بخشی از نزاع همه جانبه ایران و امریكا را نزاع اطلاعاتی – جاسوسی تشكیل می دهد كه گفته می شود بخشی از ماموریت ناو امریكا در خلیج فارس اقدام در این حوزه است . زمزمه‌هایی در گذشته در مورد حضور تعدادی از نیروهای رژیم صهیونیستی در غرب افغانستان وجود داشت كه ظاهرا این نیروها توسط ناتو در پایگاه هوایی شیندند مستقر شده و مشغول فعالیت هستند. بر این اساس بازسازی این پایگاه توسط ناتو می تواند یكی از برنامه‌های مخفی این سازمان به منظور آسیب رساندن به جمهوری اسلامی ایران و ارتقای فعالیت‌های جاسوسی رژیم اشغالگر قدس در منطقه باشد.

تحقیق**م.پ**1358